تفرشدوزی و درویشدوزی از نظر طرح و ظاهر دوخت شباهتهایی دارند.
ولی تفاوت هایی نیز وجود دارد…
درویشدوزی بیشتر بر دوخت اسماء متبرک، آیات و اذکار تکیه داشته و دقت و ظرافت تفرشدوزی را نداشته است. درویشدوزی در گذشته طراحی و رنگآمیزی خاصی نداشته است. دراویش معمولاً نگاهی هنرمندانه و تشریفاتی به سوزندوزی نداشتهاند چرا که غالباً افرادی بیتکلف و بیریا بودند و اعتقاد داشتند که ژندهپوشی از ارکان فقر است. معمولاً سوزندوزی آنها مخدوش و بدون طراحی و رنگآمیزی خاص بود. دراویش اغلب یک دست لباس داشتند و اگر آسیب میدید آن را با هر آنچه در دسترس بود، وصله میکردند. گاهی به سبب تنوع وصلهها، لباس دراویش رنگارنگ میشد.
در درویشدوزی از طرحها و رنگهای ساده بر روی خرقه، کلاه نمدی، … استفاده میشده و سادگی به دور از تکلف درویشی در این هنر نمود داشته است. درویشدوزی بر اساس اعتقادات دراویش و مطابق نظر و راهنمایی پیر و مرشد انجام میشده است که ضمن دوختن به ایراد اذکار معین میپرداختند. این شیوه دوخت به تدریج تکامل یافت به طوری که در اوایل عهد قاجار طرحها و نقشهها، ریزدوختتر و رنگارنگتر شد. این سیر تکاملی تا اواخر دوره قاجار ادامه یافت.
هنر تفرشدوزی از دقت، ظرافت خاص و کیفیت هنری بالایی برخوردار است.
شواهد شنیداری حاکی از آن است که در دوره حکومت صفویه بر ایران، هنر تفرشدوزی در تفرش شکوفا شده است. در آن زمان برای دوخت حاشیه بیرق و پرچم از هنر تفرشدوزی استفاده میشده است.
ویژگی مهم دیگر تفرشدوزی ایجاد ضربدرهای رنگارنگ در داخل کنگرههای ایجاد شده است که به آن «گره چینی» گفته میشود. گرهچینی شاخصه اصلی تفرشدوزی است که آن را از دوختهای مشابه متمایز میکند.
طرح های تفرش دوزی معمولا ریز دوخت تر و رنگارنگ تر بوده و به صورت گره چینی اجرا می شده است.
نقل شده است که ظهیرالدوله در زمان اقامت در تفرش دوخت درویشدوزی را با دوخت تفرشدوزی تلفیق و مدون کرد.